استودیوی تالیفیلم در استونی به طور متوسط سالانه پنج فیلم تولید می کرد که اکثرا تابع فرهنگ نوردیک بودند تا شوروی . ( استونیایی ها از نظر فرهنگی و زبانشناسی به فین ها نزدیک ترند تا به روس یا همسایگان خود در بالتیک ) مصلا آثار کالیو کی ایسک ( متولد 1925 ) ، از جمله دیوانگی ( 1968 ) و نیپر نادی ( 1983 ) ما را به یاد برگمان می اندازند و فیلم های لیدا لاییس ( اوکوارو 1973 ، همچنان لبخند بزن 1985 ، بازی هایی برای بچه های مدرسه 1987 ، کار مشترک با آرو ایهو ، دیدار دزدیده شده ، 1989 ) از نظر درون مایه با کارگردان های فمینیست نروژی مانند آنیا برین ( ر . ک . فصل 15 ) قابل مقایسه اند . در طول دهه ی 1980 تعدادی از فیلم های استونی در جشنواره ها جایزه بردند . ( از جمله آشیانه در باد 1980 از الو نویلاند ) ور در جریان گلاسنونست فیلم هایشان نگاهی نقادانه به سوسیالیسم شوری داشتند .
سینمای استونی
از جمله فیلم چشم انداز آرمانی ( 1986 ) از پیترسیمو نظاره گر ( 1987 ) از آرو ایهو . فیلم های استونی تا سال 1990 درباره ی تبعید دسته جمعی مردم استونی به گولاک در 1949 و مردی که هرگز نبود از صنعت فیلم استونی پس از استقلال بازسازی شد و تالینفیلم در این نوسازی به دو قسمت تقسیم شد . پنجاه درصد تشکیلاتی مرکب از کمپانی های دولتی و بقیه خود به دو کمپانی مستقل تبدیل شدند .فریجا فیلم و آرکادیا . در حال حاضر این صنعت با تشکیلات تازه اش وارد بازار شده اما تولید سالانه ی استونی همچنان ثابت مانده است ، و با توجه به جمعیت اندک کشور می توان گفت صنعت فیلم استونی موفق به تولید تعدادی فیلم قابل ملاحاضه شده است . یکی از نمونه های اخیر پس از نوسازی یک تریلر میهن پرستانه ، به نام تاریکی در تالین ( 1993 ) از...
صنعت فیلم لات ویا ( جمعیت 7/2 میلیون نفر ) و استونی ( جمعیت 6/1 میلیون نفر ) بسیار کوچکتر از لویتوانی است ، اما در این میان یک اما و اگر قابل ملاحظه وجود دارد . لات ویا تحت سلطه ی شوروی سالانه ده تا دوازده فیلم سینمایی تولید می کرد و با تهیه ی فیلم های کارآگاهی ، فیلم های کودکان و فیلم های مستند برای خود اعتباری به هم زده بود . در حقیقت فیلم مستند آیا جوان بودن آسان است ؟ ( یوریس پودنیکس ، 1987 ) مربوط به دوران گلاسنوست بود که برای نخستین بار توجه جهان را به مصایب ملت های بالتیک تخت سلطه ی شوروی جلب کرد . این فیلم به شیوه ی سینما وریته جوانان لات ویا را در طول دو سال دنبال می کند ، در حالی که می بینیم آن ها در مخمصه ی اجبارها و قید و بندهای سیستم کمونیستی می کوشند به زندگی خود شکل و جهتی بدهند .
سینمای لات ویا
این فیلم در اواخر دهه ی 1980 الگوی تعدادی فیلم مربوط به جوانان سرخورده ی شوروی شد . فیلم آیا جوان بودن آسان است ؟ با سبک القاگرانه و تکنیک نو آورانه اش بی تردید احساسی از نا امیدی و بیهودگی را انتقال می دهد ، بویژه با توجه به تاثیرات مسموم جنگ افغانستان بر جوانان شوروی و به طور کلی بر جامعه ( در اواخر حکومت شوروی یکی از راه های گشوده و آسان برای جوانان پیوستن به ارتش و رفتن به افغانستان بود . بسیاری از جوانانی که در پایان فیلم می بینیم در جنگ افغانستان دچار نقص عضو شده اند . از سال 1990 سیستم تولید لات ویا زیر چتر شرکت لات ویا فیلم بازسازی شده است که شامل استودیویی برای تولید سه فیلم در سال و استودیویی برای تولید فیلم های مستند و نقاشی متحرک و یک مجتمع خدماتی می شود . در حال حاضر تولید سالانه ی این کشور به نصف رسیده اما کارگردان های مهم آن ، از جمله یانیس استریچ ( 1992 ) و گوناریس پیه سیس ( متلود 1931 ، در سایه ی مرگ 1981 ، اسپریدیتوس 1991 مایجا و پایجا 1993 ) همه ساله...
تاجیک – کینو ( بعدها تاجیک فیلم ) در سال 1930 تاسیس شد و تا پیش از دهه ی 1980 تعداد اندکی فیلم تولید کرد ( از جمله مهاجر ، 1934 ، ار کامیل یارماتف ، و سلسه فیلم هایی از اسطوره ی ایرانی رستم مانند داستان رستم ، 1971 و رستم و سهرا ، 1972 از بوریس کیمیاگرف و چهره های اساطیری دیگری از منظومه ی حماسی شاهنامه ی فردوسی ) . اما به ظهور گلاسنوست و پرستوریکا ، گونه و سبک های متوعی از این سینما سر بر آوردند تا تاریخ گذشته ی کشور را که در ساله های درازی فراموش شده بود زنده کنند . در این میان آثار دولت خدانظرف ، از چهره های پیشتاز نهضت ضد کمونیستی و اکنون مدیر کل اتخادیه ی فیلمسازان بازار مشترک کشوهای مستقل ، در سینمای تاجیکستان جایگاه تعیین کننده یی دارند . مشهورترین فیلم های سینماییخدانرف ، اولین بهار جوانی و نغمه ی جویبارها در زیر برف با ساتفاده از فیلم های آرشیوی می کوشند زندگی شاعر انقلابی ، ابوالقاسم مستند سازی به نام مارگاریتا قاسموا ، جاده ی سفید ، سفر بک سلیف ، که همگی با گرایشی مردم نگارانه تاریخ تاجیکستان را می کاوند .
سینمای تاجیکستان
کارگردان پرآوازده ی دیگر تاجیک ، باکو سادیکف ، فیلم پایان نامه اش در وجیک ، آدونیش چهاردهم ، که در آن از حیوانات استفاده کرده بود ، در سال 1977 توقیف شد اما ده سال بعد پس از آنکه تعدادی جایزه ی جهانی گرفته آزاد شد . این طنز سیاسی همچنان در زدهن سادیکف زنده بود تا آن که در فیلم بعدی خود ، گردباد دوباره بدان پرداخت و در بخش ویژه ی جشنواره ی کن به نمایش در آمد و فیلم دیگرش بخارای خجسته نیز تاریخ اجمالی و سحر آمیز شهر بخارا از دوران باستان تا دوران مافیا زده ی امروز را تصویر کرد . بخارا ی خجسته نیز مانند فیلم شکل ظاهر از والری آخادف ، زمان علف های زرد از مریم یوسپوف و فیلم های برادران و کش به کش از بختیار خدانطرف چندین جایزه نصیب سادیکف کرد ، و نمونه ی فرعی از سینمای موج نو تاجیکستان شد . سنمای تاجیکستان پدیده ی غریبی است زیرا پس از فروپاشی شوروی که سرمایه گذاری و نظارت مرکزی در آن دچار آشفتگی شد ، طهرا به تولید مشترک با کمپانی های مستقلی متکی است که در حال حاضر تعدادشان به ده کمپانی می رسد . با این حال این کشور سالانه شش تا هفت فیلم سینمایی در همه ی زمینه ها تولید می کند و پایتخت آن ، شهر دوشنبه ، اخیرا یک جشنواره ی فیلم به راه انداخته...
استودیوی قرقیز فیلم در سال 1942 در پایتخت قرقیزستان ، فرونره ( اکنون بیشکک ) ، به راه افتاد اما تا چند سال پس از جنگ جهانی دوم این استودیو رشدی نکرد ، تا آن که لاریسا شپیتکو برای فیلمبرداری فیلم گرما به قرقیزستان آمد . این فیلم بر اساس داستانی از رمان نویس مشهور قرقیز ، چنگیز آیتماتف ( متولد 128 ) ساخته شده است که خود در آن زمان مدیر هنری این استودیو بود و بعدها دبیر اول اتحادیه ی فیلمسازهای قرقیز شد و بیش از بیست سال در این سمت ماند . شپیتکو دو نفر از اعضای استودیوی قرقیز فیلم را به کار گرفت ( به عنوان مهندس صدا و بازیگر نقش اول ) که بعدها در صدر کارگردان های سینمای قرقیزستان قرار گرفتند : تلو موش اکیف ( متولد 1935 ) و بولوتبک شمسیف ( متولد 1941 ) .
اکیف در 1958 از انستیتوی سینمای لنینگراد فارغ التحصیل شد اما آموزش فیلمنامه نویسی و کارگردانی را در گوس کینو ادامه داد . نخستین فیلم او ، این ها اسب اند ( 1965 ) مستند کوتاهی درباره ی زنجیره ی حیاتی اسب ها بود . ( قرقیزها اسب داران کوچ نشین بودند و تا سال 1922 الفبا نداشتند ، اکیف خود در استپ ها در چادر به دنیا آمده بود . فیلم های اولیه ی دیگرش نیمه مستند بودند ، مانند فیلم سینمایی پرستش آتش ( 1972 ) که در آن زندگی نخستین زن کمونیست این جمهوری ، خانم اورکویی سالیوا ، را بازسازی کرده است .
سینمای قرقیزستان
سالیوا در جریان اشتراکی شدن مزارع در سال 1930 به دست مسلمانان کشته شد . نخستین فیلم سینمایی دراماتیک او ، آسمان کودکی ما ( 1967 ) ، یکی از آثار دوران ساز قرقیزستان شد . اکیف در یان فیلم تاثیرات گذر از فرهنگ چادرنشینی در دهه ی 1920 را دراماتیزه کرده است . او پس از کارگردانی فیلم عمیقا روانکاوانه ی آسمان کودکی ما ( 1967 ) فیلمی به میراث ( 1970 ) در ساخت دیالوگی است میان مردی کهنسال بر لب گور با همسرش . فیلم های دیگر او ، وحشی ( 1974 ) ، حکایتی است اسطوره یی در باب دوستی یک پسر با یک گرگ ، و فیلم سیب سرخ (1975) بر اساس رمان معاصری از آیتماتف . اما شاهکار اکیف ، نسل یوزپلنگ های برفی ( 1985 ) از حماسه ای شفاهی درباره ی قهرمان فرهنگی قرقیز ، کوشوشاش ، اقتباس شده است و مبارزات کوشوشاش در راه نجات ملت خود از دست دشمنان طبیعی و انسانی تا پای مرگ را روایت می کند . اکیف این فیلم را با شکوه و جلال افسانه یی ، متناسب با ساختار منظوم دوران قصه به تصویر در آورده است . او در سال های اخیرتر با مشارکت قرقیزستان و سوریه فیلمی به نام سراب های عشق ( 1987 ) ، تصویری از رنسانس شرق در خیوه و بخارا در دوران تیموریان ، و همچنین فیلم چنگیز خان ( محصول مشترک قرقیزستان / ایتالیا / چین ، 1993 ) را کارگردانی کرده است .
سینمای قرقیزستان
بولوتبک ( بولوت ) شمسیف فارغ التحصیل وجیک است و فیلم پایان نامه اش ، مستند کوتاهی به نام ماناسچی ( همچنین به نام شاعران ماناس ، 1965 ) ، در 1966 جایزه ی اول جشنواره ی ابرهاوزن را ربودد . دومین فیلم کوتاهش ، گله دار ( 1966 ) ، نیز چندین جایزه ی جهانی نصیب او کرد ، اما با نخستین فیلم سینمایی خود ، شکیک تفنگ در گذرگاه کوهستانی ( همچنین به نام شلیکی در گذرگاه کاراش ، 1967 ) ، که در آن بازآفرینی تاریخ و صحنه های هیجان انگیز پرجمعیت را با استادی کارگردانی کرده بود شهرت شافت . این فیلم به زندگی یک دزد اسب در دوران پیش از انقلاب می پردازد . فیلم بعدی ، نفرین ( همچنین به نام های شقایق های سرخ ایسیک – کول ، 1971 ) ، که فیلمی حادثه ای است ماجرای تجارت هرویین در دهه ی 1920 را تصویر می کند . بسیاری از فیلم های بعدی شمسیف – کشتی سفید ( 1975 ) ، در میان مردم ( 1978 ) ، لک لک های سحر خیز ( 1979 ) ، همکاری خود او اقتباس شده اند . شمسیف همچنین فیلم دوران گلاسنوست ، قرقیزستان در سلطه ی کمونیسم ، که در پس زمینه ی بزرگداشت روز اول ماه مه در دوران برنژف اتفاق می افتاد و از نمایشنامه ی جنجالی آیتماتف گرفته شده است . این نمایشنامه نخستین بار در 1973 به صحنه رفته بود .
سینمای قرقیزستان
استودیوی قرقیز فیلم با آن که کوچکترین استودیوی آسیای مرکزی است به داشتن تعدادی کارگردان دیگر مباهات می کند ، از جمله ، ملیس اوبیکیف ( متولد 1935 ) که در فیلم کوهستان های سفید ( 1964 ) قرقیزستان دوران جنگ داخلی را بازسازی کرده و دیگری ب . کاراگولف ، با فیلم فریاد پرنده ی در گذرگاه ( 1991 ) که روایتی است از یک فراری ارتش سرخ به فیلم آیماتف این استودیو تا سال 1990 تنا یک دوربین ساخت اروپا و فقط یک استودیو با قابلیت ضبط صدا در اختیار داشت . جالب است بدانیم صنعت فیلم این کشور کوچک ( جمعیت 6/4 ) میلیون نفر که در سال 1992 رسما قرقیزستان نام گرفت .
روایتگر ارتباط احساسی یک مستخدم ساده اداره هوافضا با موجودی پیشرفته و ماورایی است.فیلمنامه و بازی ها مافوق تصور خوب است و جلوه های ویژه آن،آنچنان پیچیده و کامل است که مدمکس یا ماتریکس در مقابل آن ،ساده به نظر می آیند.
فیلمبرداری بر روی دریاست. کاری بی نهایت سخت،تمام بازیگران دوره های نظامی سخت را گذرانده اند.قسمت فیلمبرداری درجنگنده ها واقعا بی نظیر است ،کل فیلم در شرایط سخت فیلمبرداری شده است و تیم فیلمبرداری عالی کار کرده اند ،درود بر این همه توانایی،دیالوگ ها کم است ،متن،یخ،خشن و سفت است ،بسیار زیبا نوشته شده است همین متن کم دیالوگ ساده که نود درصد،شامل گفتگوهای درون بیسیم می شود،در زمره ده فیلم برتری که دیده ام نیست اما در گروه سی فیلم برتری که تا به حال دیدم جای می گیرد،کار به غایت تمیز و عالی است. دوبله فارسی آن،یک شاهکار روی شاهکار است ،این فیلم را با دوبله تهیه کنید،در تهران،در فروشگاه دریانلند واقع در دیباجی شمالی بعد از پارک نگار ،موجود است.
تصاویر متحرک همزمان با غرب و توسط بازگان های اروپایی و آمریکایی به چین آمد و چینی بالافاصله آن ها را پسندیدند و نام یینگ شه یا نمایش سایه بر آن نهادند . سر و کله ی نخستین فیلم های چینی در سال 1905 پیدا شد و تا سال 1910 یک صنعتفیلم در شانگ های شکل گرفت . و شعبه هایی هم در شهرهای ساحلی تاسیس کرد . صدا در سال 1929 وارد سینمای چین شد و مورد استقبال گسترده ای قرار گرفت . حرب کونیست چین در جای گروه فیلم به نام دیان یینگ زو تشکیل داد و در دهه ی 1930 اعضای خود را به استودیوهای مختلف فرستاد تا فیلم های چپی لیبرال با کیفیت هنری بالا بسازند . این فیلم ها که غالبا از ادبیات چهارم اقتباص می شدند معملا ملودرام هایی با نکته ها یاجتماعی به همراه فلفل نمک شد ژاپنی بودند ، از جمله کرم ابریشم های بهاری در سال 1933 از چنگ بوگاوو ، الهه در سال 1394 صامت ، ار ویونگ گانگ بزرگ راه در سال 1934 ، از سونگ یو فرشته ی خیابانی و چهارراه در سال 1937 ، از شن زی لینگ .
سینمای چین
اما حمله ی ژاپن به چین در سال 1937 و اشغال شانگ های صنعت فیلم چین را به سوی جنوب ، به دامان مستعمره ی پادشاهی انگستان یعنی هونگ کونگ انداخت چون در آنجا یک شعبه ی بزرگ سینمایی وجود داشت و بخش دیگری از صنعت فیلم چین هم در جنوب شرقی آسیا مستقر شد . در سال 1945 با راه اندازی دوباره ی تولید موضوع اصلی فیلم ها را فجایع جنگ و اشغال تشکیل می داد که در چین جنگ مقاومت در برابر ژاپن نام گرفت . از جمله حماسه هایی چون رود بهاری به سوی شرق جاری است در سال 1947 از کای چوشنگ و فیلم هشتاد هزار مایل ابر و ماه در سال 1947 از شی دنگ شان . در این دوره بود که جنگ داخلی میان ملی گرایان چیانگ کای شک و نیروهای کمونیست مائو تسه دنگ در گرفت ، و هنگامی که مائو پیروز شد سرزمین اصلی چین را جمهوری خلق چین نامگذاری کردند و دولت چیانگ به تایوان عقل نشست از آن پس سینمای چین با آنکه ار میراث واجدی تغذیه می کند در سه شاخه ی...
سینمای بیش از انقلاب آذربایجان شوروی یک تنه در دست بوریس سوتلف قرار داشت ، که با فیلم حماسی ملی در قلمرو میلیون ها در سال 1916 و آرشین مال آلان در سال 1917 ، برگرفته از یک نمایش همه پسند ، در واقع نخستین فیلم های سینمایی آن را عرضه کرد . سیمای آذربایجان پس از انقلاب بلشویکی ملی شد و به طرف مستند سازی سوق داده شد ، با فیلم هایی مانند یک سال قدرت در آذربایجان شوروی در سال 1921 و به نام خدا که فیلمی تبلیغاتی و ضد اسمی بود . عباس میرزا شریف زاده همچنین اقتباسی از یک نمایشنامه ی کلاسیک نوشته ی میرزا آخوندی را با عنوان حاجی قارا را کارگردانی کرد که طرفداران زیادی به هم زد . این جمهوری در دهه ی 1930 کاگردان هایی را از جمهوری های دیگر پذیرا شد که به خاطر مناظر طبیعی و فرهنگ آذربایجان به استودیوی باکو می آمدند. عمو بک نظرف از ارمنستان ، نیکلای شنگلایا از گرجستان ، بوریس بارنت از روسیه ، و ویکتور تورین از اوکراین .
سینمای آذربایجان
در جنگ جهانی دوم صمد مردانف را مجبور کردند حماسه ای به سبک واقعه گرایی ، سوسیالیستی به نام همولایتی ها کارگردانی کند و اولین فیلم پس از جنگ در این جمهوری بازسازی آرشین مال آلان بود که توسط رضا طهماسبی و ن . لیسنکو ساخته شد . فیلم اخیر زنجیره ای از بازسازی ها را به همراه آورد که از ویژه گی های سینماهای پس از جنگ آذربایجان شد . از جمله بیست و شش کمیسر از باکو از اژدر ابراهیمف ، آرشین مال آلان ، دیگری از ت . تقی زاده معشوقه از ولادیمیر گوریکر که نشانه ی ضعف نسبی فرهنگ سینمایی این جمهوری در مقایسه با کشورهای دیگر ماورای قفقاز است . با این حال سه کارگردان آذربایجانی خارج از حوزه ی اصلی سینمای آن ، موفق شدند اعتباری فراتر از محدوده های خود کسب کنند . غازان سعید بیگلی فیلم های تلفنچی ، تو را به یاد دارم ارباب ، بهای خوشبختی ، توقیق تقی زاده فیلم های متولد ، مواجهه ، سواحل دوردست ، هفت پسر من ، در پرتو شعله های رو به مرگ و راسم ادزاگف فیلم های بازجویی ، مقابل در بسته ، پارک ، حیات دیگر ، معبد هوا اخیرا کارگردانی به نام واقف مصطفی یف با طنزی در باب بازار سیاه در دوران گلاسنوست به نام ولگرد ، توجه منتقدان را به خود...
سینمای ترکمنستان که با تاسیس ترکن فیلم در سال 1961 نهادینه شد ابتدا در 1926 در عشق آباد پایتخت کشور آغاز شد . در میان نخستین فیلم هایی که در آن جا ساخته شد تشنگی های زمین در سال 1930 از یولی رایزمنی یک مستند سینمایی در مورد احداث یک کانال در دل بیابان برای استودیوی وستک – کینو را می توان نام برد که نخستین فیلم ناطق شوروی نیز محسوب می شود . چون در سال 1931 روی آن گفتار و موسیقی گزاشتند . تا دهه ی 1960 با این یک استثناء تنها معدود فیلم قابل ذکر در این کشور تولید شد . تا آن که در این دهه کارگردان های تعلیم دیده از جمله بولات منصورف ، متولد 1937 و حاجی قلی نارلیف متولد 1937 کار خود را در صنعت سینمای ترکمنستان آغاز کردند . نخستین فیلم منصورف رقابت در سال 1967 ضمنا نخستین فیلم سینمایی یک کارگردان بومی به جنگ طولانی قبایل ترکمن با کردهای ایرانی پرداخت که فیلمبرداری آن را نارلیف برعهده داشت . این دو کارگردان بار دگیر در فیلم رفع تشنگی در سال 1967 اقتباسی از یک رومان روسی درباره ی کندن یک کانال مدرن در بیابان های قراقوم و فیلم دختر برده در سال 1970 همکاری کردند ، که فیلم اخیر را معمولا بهترین فیلم مشترک آن دو میشناسند . دختر برده با نگاهی دقیق به گذشته ی این ملت و با شیوه پردازی درخشانی به صورت رنگی و پرده عریضی فیلمبرداری شده و به برخورد انفجار آمیز دو فرهنگ باستانی ترکمن و ایرانی با آرمان های انقلابی و اروپایی می پردازد . نارلیف نیز با فیلم عروس به کارگردان سرشناسی بدل شد.
سینمای ترکمنستان
عروس روایتی است از شجاعت زنی ترکمن که با پیداری بسیار منتظر می ماند تا شوهرش از جنگ جهانی دوم باز گردد . این فیلم در سال 1972 جایزه ی ویژه داوران جهانی لوکارنو را نسیب نارلیف کرد . قالب فیلم های بعدی نارلیف وقتی که زنی اسب زین می کند حرف ناگفتنی ، جمال همگی بر نقش زن در جامعه اسلامی متمرکز شده اند . اما فیلم مانکورت ها استعاره ای است از نظام های تمامیت خواه که از رمان روزی که بیش از صد سال طول کشید نوشته ی چنگیز آیماتوف اقتباس شده است . این فیلم بسیار تاثیر گذار و ضمنا آخرین فیلم تولید استودیویی ترکمن فیلم ماجرای قبیله ای باستانی است که سلحشوران قبابل دیگر را به دام می اندازد و آن قدر شکنجه اشان می کند تا خاطره ها و امیالشان منهدم شود . سپس این قربانیان هم چو شهروندان کشور استبدادی به برده های رام بدل می شوند ، در حالی که نه چیزی از گذشته ی خود به یاد می آورند و نه امیدی به آینده دارند .
سینمای ترکمنستان
سینمای ترکمن مانند غالب کشورهای آسیای مرکزی از نظر تکنیکی فقیر اما از لحاض آفرینندگی و معنویت پر بار است . در این جا سنت پسندیده ای در باب تولید فیلم های سینمایی برای کودکان یا درباره ی کودکان وجود دارد که برخی از این فیلم ها از بهترین آثار سینمای ترکمنستان هستند . مرد بارآوردن در سال 1982 از عثمان سفرف متولد 1938 و وقتی پدرم باز گردد در سال 1982 و فرزند پسر در سال 1982 از خال ممد کاکابایوف متولد 1939 . با این حال سینمای ترکمنستان که از کوچکترین جمهوری های آسیای مرکزی است با جمعیت 3.8 میلیون نفر بدون سرمایه گذاری خارجی با مشکلات فراوانی روبرو است . نارلیف در این باره گفته است ما...
